జ్ఞానేశ్వర్, ఒకసారి ఉత్తర దేశ యాత్రలు చేద్దామంటే పాండు రంగని విడిచి ఉండలేనని నామదేవ్ అన్నాడు. అతడే నా సర్వస్వం, అతనిలోనే సమస్త జగత్తును వీక్షిస్తున్నాను. ఇక తీర్థయాత్రల ప్రయోజనం ఏమిటని ప్రశ్నించాడు. కాని జ్ఞానేశ్వర్ ఒత్తిడి వల్ల, పాండురంగని అనుమతితో బయలుదేరాడు. ఎక్కడికి వెళ్లినా పాండురంగ నామాన్నే జపించేవాడు. విసోబా, గోరాకుంభార్, సవతమాలి, చోఖామేళా మొదలైన వారందరూ వెళ్ళారు. ద్వారక, హస్తినాపురం, బదరికాశ్రమం, కాశీ, మథుర, అయోధ్య, జగన్నాథపురి, రామేశ్వరం మొదలైన వాటిని దర్శించారు.
వారు రాజస్థాన్లో ఉన్నప్పుడు ఒక చిత్రం జరిగింది. వారికి విపరీతంగా దాహం వేస్తోంది, ఒక్క నీటి చుక్క కూడా కనబడడం లేదు. వెళ్లగా వెళ్లగా ఒక నుయ్యి కనబడింది. తీరా నీరు తోడుదామంటే బొక్కెన లేదు. జ్ఞానేశ్వర్ తన యోగశక్తి ప్రభావం వల్ల సూక్ష్మరూపంతో నీళ్లల్లోకి దిగి దాహాన్ని తీర్చుకున్నాడు. అలాగే మీరూ చేయండని నామదేవాదులతో అన్నాడు. ఈ మాటను నామదేవ్ వినలేదు. ‘జ్ఞానేశ్వరుని యోగశక్తే ఇంత చేస్తే అతని కంటే విఠలుని శక్తి ఇంతకంటే గొప్పది కాదా’ అని భావించాడు. ‘ఓ పాండురంగా! నీ భక్తులు దాహంతో తల్లడిల్లి పోతున్నారయ్యా! ఊరుకుంటావేమిటి? దాహం తీర్చవయ్యా’ అని ఒక కీర్తనలో కీర్తించాడు. ఒక ఊట నూతి నుండి చిమ్మగా అందరూ దాహాన్ని పోగొట్టుకున్నారు. జ్ఞానేశ్వర్ నామదేవ్ని కౌగలించు కుని నువ్వయ్యా నిజమైన భక్తుడవని కొనియాడాడు. ఈ నాటికీ మార్గశిర మాసంలో బికనీర్కి నలభై కిలోమీటర్ల దూరంలో నున్న కోలయత్లో భక్తులు ఈ ఉత్సవాన్ని స్మరిస్తారు.
దక్షిణ కైలాసంగా ప్రసిద్ధిపొందిన నాగనాథ్ ఆలయాన్ని దర్శించారు. అది ద్వాదశ జ్యోతిర్లింగాలలో ఒకటి. ఆనాడు శివరాత్రి. భక్త్యావేశంతో ఒక కీర్తనను పాడగా, చుట్టుప్రక్కల ఉన్న భక్తులందరూ ప్రోగయ్యారు. భక్తులంతా ఆలయంలో గుమిగూడి నోరారా కీర్తించారు. ఆలయ అర్చకులు ‘ఏమిటీ గోల, మా పనులకు ఆటంకాలు కల్పిస్తు న్నారు. ఈనాడు శివరాత్రి, ఏకాదశి కాదు, ఇది శివాలయం, పాండు రంగాలయం కాదు. శివనామమే ఉచ్చరించాలి, పొండి!’ అని గద్దించారు. ఆలయం వెనుక వైపునకు వెళ్లండని కసిరికొట్టారు. అలాగే ఆలయం వెనుకవైపుకి పోయి పాండురంగని స్మరించారు. పుండరీక వరద గోవిందా హరి అనే నామస్మరణ రోజంతా మార్మ్రోగింది. కొంత సేపటి తరువాత ‘అయ్యో! శివనామం జపించని కారణంగా మన ఎదుట నాగనాథుడు లేడే, అతని దివ్య సన్నిధికి దూరమయ్యామే! అపచారం చేసామా!’ అని వారు అనుకుంటూ ఉండగా గర్భాలయంలో నాగనాథుడు వారు ఉన్న వెనుక వైపు తిరిగాడు.
ప్రొద్దున్న తలుపులు తీయడానికి అర్చకులు రాగా మందిరమే పడమర వైపు తిరిగి ఉంది. ఇప్పటికీ అలాగే ఉంది. వారి ఆశ్చర్యానికి అవధులు లేవు. క్షమించవలసిందిగా నామదేవుణ్ణి వేడుకున్నారు అర్చకులు. ఆలయంలోకి ప్రవేశించండని అర్థించారు.
భక్త కనకదాసు మరియు ఉడిపి శ్రీకృష్ణుని మధ్య జరిగిన ఈ అద్భుతమైన కథ, భక్తికి కులం లేదా అంతస్తుతో సంబంధం లేదని నిరూపిస్తుంది. ఆ కథ వివరంగా ఇక్కడ ఉంది:
భక్త కనకదాసు – ఉడిపి శ్రీకృష్ణుని కథ
చాలా కాలం క్రితం, కర్ణాటకకు చెందిన గొప్ప కవి మరియు హరిదాసు అయిన కనకదాసు, తన ఇష్ట దైవమైన శ్రీకృష్ణుని దర్శించుకోవడానికి ఉడిపి క్షేత్రానికి వచ్చారు.
- ఆలయ ప్రవేశం నిరాకరణ
కనకదాసు అప్పట్లో తక్కువ కులంగా పరిగణించబడే కురుబ (గొర్రెల కాపరి) సామాజిక వర్గానికి చెందినవారు. ఆయన ఉడిపి ఆలయానికి చేరుకున్నప్పుడు, అక్కడి సనాతన పూజారులు కుల వివక్ష కారణంగా ఆయనను ఆలయం లోపలికి రానివ్వలేదు. శ్రీకృష్ణుని ఒక్కసారైనా చూడాలని ఆయన ఎంత బ్రతిమాలినా, వారు కనికరించలేదు సరికదా, ఆయనను గెట బయటకు నెట్టివేశారు. - ఆలయ వెనుక భాగంలో ఆవేదన
లోపలికి వెళ్ళలేకపోయిన కనకదాసు, ఆలయం చుట్టూ తిరిగి పడమర వైపు (ఆలయ వెనుక భాగం) గోడ దగ్గర కూర్చున్నారు. కన్నీళ్లతో స్వామిని తలచుకుంటూ, తంబుర మీటుతూ భక్తితో కీర్తనలు పాడటం మొదలుపెట్టారు.
“నన్ను లోపలికి రానివ్వకపోయినా పర్వాలేదు, కానీ నీ దర్శనం నాకు ఎలాగైనా కల్పించు కృష్ణా!” అని ఆయన ఆర్తితో వేడుకున్నారు.
- జరిగిన అద్భుతం (The Miracle)
సాధారణంగా హిందూ ఆలయాలలో విగ్రహాలు తూర్పు వైపు (East) చూస్తుంటాయి. ఉడిపి కృష్ణుడు కూడా అప్పట్లో తూర్పు వైపు చూస్తూ ఉండేవాడు. కానీ, కనకదాసు భక్తికి కరిగిపోయిన శ్రీకృష్ణుడు ఒక అద్భుతం చేశారు.
విగ్రహం తనంతట తానే తూర్పు నుండి పడమర (West) వైపుకు తిరిగిపోయింది. అదే సమయంలో, కనకదాసు కూర్చున్న వైపు ఉన్న ఆలయ గోడలో ఒక బీటలు వారిన రంధ్రం (కిటికీ) ఏర్పడింది. ఆ రంధ్రం ద్వారా శ్రీకృష్ణుడు కనకదాసుకి నేరుగా దర్శనమిచ్చాడు.- కనకన కిండి (Kanakana Kindi)
ఈ అద్భుతాన్ని చూసిన పూజారులు మరియు ప్రజలు ఆశ్చర్యపోయారు. నిజమైన భక్తి ముందు ఏ ఆచారాలు పనికిరావని వారు గ్రహించారు.
ఆ రోజు శ్రీకృష్ణుడు దర్శనమిచ్చిన ఆ రంధ్రాన్ని లేదా కిటికీని నేడు “కనకన కిండి” (కనకదాసు కిటికీ) అని పిలుస్తారు. ఇప్పటికీ ఉడిపిలో ఒక ప్రత్యేక ఆచారం ఉంది. భక్తులు ఎవరైనా సరే, మొదట ఈ “కనకన కిండి” ద్వారా కృష్ణుని చూసిన తర్వాతే, ఆలయం లోపలికి వెళ్లి స్వామిని దర్శించుకుంటారు.ఈ కథలోని నీతి:
- దేవుని దృష్టిలో అందరూ సమానమే.
- నిర్మలమైన భక్తి ఉంటే, దేవుడు మన కోసం ఏమైనా చేస్తాడు. భగవంతుడిని చేరడానికి కులం, ధనం అవసరం లేదు, కేవలం భక్తి ఉంటే చాలు.
మీకు ఈ కథలో ఇంకేమైనా వివరాలు కావాలంటే అడగండి!